Erhan CEYLAN

• Ftalat. Bu bileşen plastiği esnek hale getirir. Yüksek oranda tüketildiğinde insanlara zararlıdır, endokrin problemlerine yol açabilir. Ayrıca bu bileşenin tüm plastik şişelerde bulunduğunu unutmayın.
• Antimon. Bu PET’in en ana katalizörüdür. Sağlığa zararlı mıdır? Elbette zararlıdır! Kanser ve solunum yolu hastalıklarına yol açabilir. Sağlık uzmanları bir plastik şişede bu maddenin ne kadar bulunabileceğine dair sınırlandırmalar getirmişlerdir ancak bu limit olması gerekenden azdır. Ama biraz içiniz rahat olsun çünkü WHO bu standartların yerine getirilmesini garantiliyor.
• Formoldehit ve asetaldehid. Bu bileşenler şişelenmiş suyun bazen plastik tadına sahip olmasına sebeptir. Uzmanlar şişe güneşe maruz kaldığında bileşenlerin suya karıştığını söylüyor. Bu yüzden bu konuya çok dikkat etmek gerekir. Çok kullanılmayan PET şişeler daha az formolhedit ve asetaldehid oranına sahiptir.

• Kullanılmış şişeleri yeniden doldurmayın. Bu dikkat edilmesi gereken bir risk faktörü. Bir çok kişi plastik şişedeki suyu bitirince yeniden çeşmeden doldurur. Plastik şişelerin üzerine konulan bir uyarı tüketiciyi mikrobiyolojik tehlikelere karşı uyarır. Plastik bir şişe boşaltıldığında, içinde çeşitli mantar ve bakteriler ürer. Yeniden suyla doldurduğunuzda bu organizmaları sindirebilirsiniz ve hatta hasta olabilirsiniz. Ayrıca, unutmayın, zamanla plastik şişede bulunan maddeler de suya karışabilir. Yani plastik bir şişede su içip bitirdiğinizde geri dönüşüm kutusuna atın!
• Plastik şişeleri asla güneş ışığında bırakmayın. Bundan yukarıda da bahsettik. Plastik şişe güneşe, sıcak yüzeylere veya ateşe maruz kaldığında bu formaldehid ve asetaldehidin içindeki suya salınımına sebep olur. Bu sadece suya kötü tat vermekle kalmaz, ayrıca sindirim problemlerine yol açabilir. Her zaman su şişelerini serin ve ışık almayan yerlerde tutun.

Videonun nerede çekildiği ya da hangi şirket olduğu gibi detaylar yok. Kısaca cep telefonları düzeneği ve çalışanlar gözüküyor. Yani bir nevi "tıklama çiftliği". Bu sistemde, bin beğeni ya da tıklama almanın maliyeti 15 $ civarında. Karşısındaki seçenek ise, doğrudan sitenin (mesela Facebook'un) reklam sistemini kullanmak oluyor ki, çok daha pahalıya mal olur. Dolayısıyla bu tıklama çiftliklerinin pek çok firma ya da ünlü tarafından yaygın bir şekilde kullanıldığı raporlanıyor.

Tıklama çiftlikleri genellikle işçilik ücretlerinin düşük olduğu Hindistan, Çin, Rusya gibi ülkelerde yer alıyor. Buralarda sadece botnetler değil, fiziksel olarak tıklamak ve beğenmek için aşırı düşük ücretle çalışanlar istihdam ediliyor. Ama ilginçtir, kendisi de tıklamacılık satan Veritasium, bir kaç sene önce Facebook'un kendisinin reklamlarda sahte tıklama kullandığını gösterdi [4].

Anlayacağınız, sosyal medya reklamları ya da arama bazlı reklamlar patladı ama güvenilirlikleri soru işareti [5]. Sosyal medya etkileşimi kullanan şirketler için reklam metriği kullanmak gitgide zor hale geliyorlar. Reklam veren firmaların bu tür sıkıntıları tersine Google, Twitter gibi reklam alan firmaların bu sahte tıklamalar konularında önlem almaya çalışmalarına neden oluyor. Google sürekli olarak algoritmasını güncelliyor. Twitter, tıklama çiftliği için özel olarak yaratılan milyonlarca kullanılmayan hesapları geçtiğimiz yıl sildi. Instagram, 2014'te benzer bir "tasfiye" yaptı.

Ama bu sorun engellenebilir mi? Henüz önümüzde anlamlı bir çözüm gözükmüyor. Eğer reklam veren iseniz, yerini kaybetmemeye çalıştığı için tıklamaları aşırı şekilde kullanan klasik medya ya da sosyal medya yerine ciddi yayınları tercih etmenizde yarar var. Bugünlerde online ortamlara vereceğiniz reklamlarda, daha çok kendi gözlemlerinizi, duygularınızı kullanmalısınız.


[1] ÇİNLİLER TÜRKÇE BİLİYOR MU?

[2] Web Sayfalarına Gelen Trafiğin % 61,5'unu Bot'lar Yaratıyormuş, Reklam Amaçlı Bot Trafiği Hızlı Artıyor

[3] Anketler (Sayılar) ile Oynayanlar Sadece Siyasette mi? Ya Müzik Tıklamacıları?

[4] Inside China's phoney 'click farm': Tiny office uses 10,000 handsets to send fake ratings and 'likes' for boosting clients' online popularity

[5] Facebook Fraud Exposed: Does Facebook Advertising Lead to Fake Likes?